تجارت دوجانبه افغانستان و هند در سال مالی ۲۰۲۴ ـ ۲۵ به رقم یک میلیارد دالر رسید که نشان‌دهنده‌‌ی روابط اقتصادی رو به رشد، افزایش واردات محصولات زراعتی و گسترش تعاملات تجارتی میان دو کشور است.

بر بنیاد اطلاعات منتشرشده توسط وزارت تجارت و صنعت هند، واردات از افغانستان به ۶۸۹.۸۱ میلیون دالر رسید که نسبت به سال مالی قبل، ۷.۴ درصد افزایش داشته است.

در همین حال، صادرات هند به افغانستان ۳۱۸.۹۱ میلیون دالر بوده که نشان‌دهنده‌ی ادامه تعاملات تجارتی است.

هند در این سال مالی به بزرگ‌ترین واردکننده کالاهای افغانستان تبدیل شد.

این امر تلاش‌های این کشور در تسهیل دسترسی به بازار هند، به‌خصوص برای صادرات محصولات زراعتی و خشک‌بار افغانستان را نشان می‌دهد.

این دسترسی به بازار تأثیرات اجتماعی ـ اقتصادی قابل توجهی در داخل افغانستان داشته است.

دهاقین افغانستان که به تقاضای پایدار هند دلگرم شده‌اند، اکنون بیشتر انگیزه دارند که به راهبردهای زراعی جایگزین روی آورند.

علاوه بر این، هند همچنان مزایای تعرفه صفر را برای صادرات افغانستان فراهم می‌کند.

این معافیت تعرفه‌ای موانع ورود به بازار را به‌طور قابل توجهی کاهش داده و مشارکت بیشتر تاجران افغان – به‌خصوص دهاقین کوچک ـ در تجارت فرامرزی را ممکن ساخته و دسترسی آن‌ها به بازار هند را بهبود بخشیده است.

دسترسی به بازار هند می‌تواند دهاقین افغانستان را به جایگزینی کشت‌های بدیل به جای کشت تریاک ترغیب کند.

با این حال، جایگزینی تریاک نیازمند نهاده‌های باکیفیت، بازارهای عادلانه و حمایت مالی است – که هیچ‌کدام بدون وجود یک دولت فراگیر و گسترده در افغانستان و همچنین کمک‌های منطقه‌ای و بین‌المللی پایدار نیستند.

در حال حاضر، افغانستان با بحران انسانی فزاینده‌ای روبرو است که به دلیل اخراج گسترده مهاجرین از پاکستان و ایران تشدید شده، منابع را تحت فشار قرار داده و تلاش‌ها برای بهبود اقتصادی و ثبات را مختل کرده است.

مجلس نمایندگان ایالات متحده امریکا لایحه‌ای را تصویب کرده است که بر اساس آن، هرگونه کمک نقدی به افغانستان باید تحت نظارت دقیق قرار گرفته و نحوه جلوگیری از دسترسی امارت اسلامی به این کمک‌ها، به‌طور شفاف به کنگره گزارش شود.

تیم بورچت، عضو مجلس نمایندگان امریکا، در توضیح محتوای این لایحه گفت: «این طرح بر سه محور اصلی تمرکز دارد: جلوگیری از دسترسی طالبان به حمایت‌های مالی و مادی، گزارش‌دهی شفاف در مورد برنامه‌های کمک نقدی، و نظارت بر صندوق امانی افغانستان و بانک مرکزی این کشور.»

کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان با نشر بیانیه‌ای از تصویب این لایحه استقبال کرده و آن را پاسخی به گزارش‌های افشاشده مبنی بر انتقال میلیون‌ها دالر کمک نقدی به افغانستان پس از خروج نیروهای امریکایی عنوان کرده است.

بر بنیاد این لایحه، وزارت خارجه ایالات متحده موظف خواهد بود تا برنامه‌هایی را جهت جلوگیری از دسترسی امارت اسلامی به منابع کمک‌های بشری اجرا کرده و به‌صورت منظم به کنگره گزارش دهد.

در واکنش به این اقدام، امارت اسلامی دخالت در روند کمک‌های بشردوستانه را رد کرده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی، گفته است که نظارت بر توزیع کمک‌ها با دقت از سوی وزارت اقتصاد انجام می‌شود و این کمک‌ها به‌شکل عادلانه به مردم افغانستان می‌رسد.

عبداللطیف نظری، معین مسلکی وزارت اقتصاد نیز این اقدام را بخشی از فشارهای سیاسی علیه امارت اسلامی دانسته و تأکید کرده است که حتی در صورت قطع کامل کمک‌های امریکا، اقتصاد افغانستان متکی به منابع داخلی خود خواهد بود و مسیر خودکفایی را ادامه خواهد داد.

کارشناسان اقتصادی اما هشدار می‌دهند که کاهش و یا توقف کمک‌های بین‌المللی، به‌ویژه در شرایط شکننده کنونی، ممکن است بر روند فعالیت نهادهای بشردوستانه تأثیر منفی بگذارد. بسیاری از این نهادها که از حمایت مالی امریکا برخوردار بودند، در ماه‌های اخیر فعالیت خود را به حالت تعلیق درآورده یا متوقف کرده‌اند.

با توجه به کاهش گسترده کمک‌های خارجی به افغانستان و تصمیمات اخیر واشنگتن، به‌ویژه از سوی دونالد ترمپ، مسیر تعامل اقتصادی افغانستان با جهان وارد مرحله تازه‌ای شده است.

وزارت صنعت و تجارت افغانستان می‌گوید علی‌رغم درگیری‌های اخیر منطقه‌ای، روند تجارت خارجی افغانستان منظم ادامه دارد.

در اعلامیه وزارت صنعت و تجارت آمده است که، واردات، ترانزیت و عرضه کالاها با کشورهای همسایه ومنطقه در بازار داخلی عادی است و هیچ نوسان غیرعادی در قیمت کالاهای اساسی ثبت نشده است.

 این وزارت گزارش‌های رسانه‌ای درباره کمبود یا بی‌ثباتی را بی‌اساس دانسته و تأکید دارد که مسیرهای وارداتی از آسیای میانه تقویت شده‌اند. همچنین برای جلوگیری از احتکار و سوء استفاده، تدابیر جدی روی دست گرفته شده است.

این درحالیست که چند روز قبل وزارت مالیه در سومین روز جنگ اسرائیل با ایران اعلام کرد مرزها و گمرک‌های افغانستان با ایران باز بوده و روابط تجارتی و گمرکی میان دو کشور بدون هیچ‌گونه مشکلی ادامه دارد. این وزارت همچنین افزود که روند بارگیری کالاهای تجاری افغانستان در مرزها در حال انجام است.

این وزارت، با نشر اطلاعیه‌ای اعلام کرد که گذرگاه‌ها و سرحدات مرزی میان افغانستان و ایران همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

براساس این اطلاعیه، گذرگاه ابونصر فراهی در ولایت فراه، گذرگاه نیمروز و گذرگاه سمت ایران، روز شنبه به دلیل برگزاری مراسمی در ایران تعطیل شده بودند، اما پس از یک روز دوباره بازگشایی شده‌اند.

در ادامه اطلاعیه آمده است که روند بارگیری اموال تجاری افغانستان در بندرعباس ایران نیز به‌صورت عادی و بدون مشکل جریان دارد.

با این حال، تنش‌ها و درگیری‌ها در ایران در پی حملات متقابل میان اسرائیل و ایران همچنان ادامه دارد.